Русских в Казахстане лишают языка  

Аждар КУРТОВ, эксперт Российского института стратегических исследований

Казахи поубавят «великому» «могучести»

Глава правительства Казахстана предлагает значительно ограничить использование русского языка в стране.

21 января 2011 г. на пятничном заседании коллегии министерства культуры республики премьер-министр Карим МАКСИМОВ сделал достаточно показательное заявление. Второй человек в стране заявил, что «все в нашей стране должны говорить на государственном языке, относясь с уважением к другим языкам».

Языки в Казахстане – программа на 10 лет (Аудио)  

Казахстанские власти намерены в ближайшие 10 лет продолжить работу по укреплению государственного языка.

Сегодня казахским владеют около 60% населения страны. Авторы государственной программы надеются увеличить это число до 95%. Вместе с тем в правительстве заявляют, что русский язык сохранит и даже усилит свои позиции.

Рассказывает корреспондент BBC Russian Динмухаммед Каликулов 

На гэтым тыдні ў брытанскім Камартэне прайшла канфэрэнцыя, прысьвечаная паміраючым мовам. Сотні навукоўцаў з усяго сьвету абмяркоўвалі, як выратаваць тысячы моваў, што знаходзяцца на мяжы зьнікненьня. Але ці варта змагацца за захаваньне моваў, зьнікаючых разам зь іх апошнімі носьбітамі, -- задае пытаньне карэспандэнтка ВВС Альвіна Харчанка.

У гэтым годзе ў СМІ ўсяго сьвету зьявіліся паведамленьні аб сьмерці 85-гадовай Боа Ср, якая жыла на Андаманскіх астравах у Індыйскім акіяне і апошнія 40 гадоў заставалася адзіным носьбітам мовы бо. Яе лінгвісты называлі адной з самых старажытных у сьвеце: мова існавала больш за 65 тысяч гадоў, і са сьмерцю Боа Ср стала набыткам толькі навукоўцаў.

Само слова «генацыд» для беларусаў гучыць даволі вузка, для беларусаў больш падыходзіць шырокае паняцце: акупацыя, якая для нас пачалася з разгрому паўстання Тадэвуша Касцюшкі (1794 год) і падзелу Рэчы Паспалітай.

Беларусь (тады Літва, Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае) паступова пасля паўстанняў (1830, 1863 гады) трапляе пад уладу Расейскай імперыі. А беларуская мова — у пятлю Мураўёвых-вешальнікаў. Пачалася барацьба за «душу» нашага народа. Асноўныя «баталіі» выбухнулі ў навучальных установах. І былі перакананыя: «то, что не сделал русский штык, доделает русский язык». І застукалі дырэктывы: «Распаўсюдзіць паміж сельскім беларускім насельніцтвам у як мага большай колькасці расійскія лемантары, малітоўнікі і выдадзенае Біблейскім таварыствам Евангелле»… А з траўня 1863 года, калі на пасаду віленскага генерал-губернатара быў прызначаны Мураўёў, і ці не да сённяшняга часу распачалася вайна пад назвай татальная асіміляцыя. З інструкцыі народным настаўнікам 1863 года: «Учить на белорусском жаргоне — нелепость, которая, слава Богу, до сих пор еще не взбрела на ум ни одному из белоруссинов». Прысылаюць з Пецярбургу на беларускія землі чыноўніка-інспектара нейкага Шчабальскага, і ён «вяшчае» (архівы захавалі): «Літаратуры беларускай няма і не было, і ствараць штучным чынам беларускую літаратурную мову ўяўляецца не чым іншым, як пустым дактрынерствам». Гэта — у тым жа ХІХ стагоддзі. А ў стагоддзі ХХІ?! Хіба «інструкцыі» цяперашняга міністра адукацыі з забаронай на сустрэчы з беларускімі народнымі творцамі, «высочайшие» «адкрыцці» аб тым, што на беларускай мове нічога высокага не створыш — не аднаго поля ягады?

Зянон ПАЗЬНЯК нарадзіўся ў 1944 годзе ў Суботніках на Івейшчыне. У 1988 годзе адкрыў Курапаты і заснаваў Беларускі Народны Фронт, вылучыў канцэпцыю Незалежнасьці Беларусі. У 1990-1996 — старшыня парляманцкай Апазыцыі БНФ у Вярхоўным Савеце. У 1994 — кандыдат у прэзыдэнты Рэспублікі Беларусь. З 1996 года ў палітычнай эміграцыі. Старшыня Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ, ганаровы член Беларускага ПЭН-цэнтру. Аўтар кніг па гісторыі Беларусі, зборнікаў паэзіі і публіцыстыкі, фотаальбомаў.

У апошні час падняўся традыцыйны шум вакол кампаніі “Говори правду” і чарговых людзей, якім далі рэсурсы на выбары ці, па сутнасьці, – на легітымізацыю рэжыму (хто даў – ня мае значэньня, бо патэнцыйныя спонсары два: маскоўцы і немцы і для Беларусі гэта “адзін чорт” – чые грошы, таго й праўда). Людзі абзавяліся тэхнікай, офісамі, кампутарамі, тэлефонамі, пачалі даваць інтэрв’ю, шумець (усё па наежджанай дарожцы).

Дзень матчынай мовы праводзіцца штогод пад эгідай UNESCO

Нататкі пісьменніка Васіля ЯКАВЕНКІ, падказаныя акцыяй 2009 года ў абарону беларускай мовы

Аўтар шукае фінансавай падтрымкі для выдання папулярнай брашуры "Каму замінае Беларуская мова", куды ўвойдуць сам "Зварот у абарону беларускай мовы", артыкулы, што друкаваліся з нагоды Звароту ў "Народнай волі", у тым ліку і гэты, заключны, лісты чытачоў...

Кантактныя тэлефоны:
+375(29)3044064 Velcom
+375(29)7767713 МТС
E-mail: Гэты e-mail абаронены ад спам-ботаў. Для яго прагляду ў вашым браўзэры павінна быць уключаная падтрымка Java-script

Недзе ў набліжэнні вясны 2009 года ў сеціве, якое ў нас большасць называе інтэрнетам, кінулася ў вока трывожнае паведамленне пра беларускую мову. Не ведаю, як на каго, а на мяне яно падзейнічала, быццам выбух перуна з нябеснае высі — калі ўсё неба запнутае шэрымі хмарамі і яго не відно з-за суцэльнага заімглёнага покрыва.

З інфармацыйнага паведамлення ў свядомасць грукнула: родная для цябе і таго асяродку, скуль ты родам, мова трапіла на грань, за якою адно — скат у прорву знябытага!

Сямён ПЕЧАНКО

Нагадаем, што 23 красавіка ў Магілёве адбылася сустрэча бацькоў, якія жадаюць вучыць сваіх дзяцей па-беларуску з начальнікам гарадскога аддзела адукацыі Сяргеем Казловым. Чыноўнік заявіў на сустрэчы літаральна наступнае: «Для таго, каб у Магілёве адчыняліся беларускія класы, патрэбнае жаданне бацькоў вучыць дзяцей на беларускай мове. У нас ёсць падручнікі, у нас ёсць настаўнікі, якія гатовыя выкладаць прадметы па беларуску. Засталася справа і ў малым і ў вялікім — гэта ахвочыя вучыцца на беларускай мове».

Нататкі пісьменніка Васіля ЯКАВЕНКІ з акцыі ў абарону беларускай мовы

З інфармацыйных радкоў, якія рашпілем закранулі сэрца, мне ў свядомасць грукнула: родная для цябе і таго асяродку, скуль ты родам, беларуская мова трапіла на грань, за якою ўжо адно - скат у нірвану знябытага!

«Моўную палітыку вызначае практыка»

Тая небяспека, што казаць, прадчувалася не адным мной, а кожным адданым беларусам, шчырым, свядомым, асабліва ў апошнія дзесяцігоддзі, толькі цяпер яна, няўклюдная, непамысная, ужо была прызнана ЮНЕСКА, гэтай аўтарытэтнай міжнароднай арганізацыяй. Спецыялісты ЮНЕСКА занеслі беларускую мову ў своеасаблівую Чырвоную кнігу, а дакладней - Атлас моў, якім пагражае небяспека знікнення. Адтуль, з міжнародных культурных вышыняў была ўбачана і прызнана бяда нашай нацыянальнай культуры, нацыі ўвогуле!

Ці можна лічыць чалавека беларусам, калі ён не размаўляе на роднай мове?

На гэта пытанне даўно адказаў адзін з заснавальнікаў сучаснай нацыянальнай літаратуры Францішак Багушэвіч. Ён сцвярджаў: “Шмат было такіх народаў, што страцілі найперш мову сваю, так, як той чалавек прад скананнем, катораму мову займе, а потым зусім замёрлі. Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмёрлі”. Зараз ЮНЕСКА занесла беларускую мову ў лік выміраючых на планеце. Адсюль вынікае, што і беларуская нацыя адначасна з роднай мовай робіцца выміраючай...

Адзнакі такога працэсу відавочныя. У якой яшчэ краіне свету можна ўбачыць, каб кіраўнік дзяржавы амаль зусім не выступаў на дзяржаўнай мове карэннай нацыі, а калі і прамаўляў некалькі беларускіх слоў, дык звычайна ў здзеклівым тоне пра апазіцыянераў; які перакананы, быццам на мове яго народа немагчыма выказаць вялікія думкі. І таму мову суседняй Расіі зрабіў таксама дзяржаўнай. Прычым фактычна — адзінай дзяржаўнай, што амаль цалкам выштурхала мову карэннай нацыі з уласнай хаты. Дзе існуе яшчэ краіна, у якой уся ўладная вертыкаль ад прэм’ер-міністра да старшыняў калгаса, ад старшыні Палаты прадстаўнікоў і Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу да старшыні сельсавета, як і ўся чыноўніцкая раць амаль зусім не размаўляюць на роднай мове? У нас няма нацыянальнага тэлебачання, на якім рэдка гучыць родная гаворка. Нават дайшло да нечуванага дзікунства, калі амбасадару Швецыі Стэфану Эрыксану, які адказвае па-беларуску на пытанні, вядучыя тэлепраграмы задаюць іх па-руску? Ці ёсць у свеце Нацыянальная акадэмія навук, у якой падчас агульнага сходу можна не пачуць ніводнага слова на мове тытульнай нацыі, а ў Інстытуце беларускай мовы і літаратуры шэраг супрацоўнікаў карыстаюцца галоўным чынам мовай суседняй краіны? Дзе сустрэнеце старшыню Саюза пісьменнікаў, які не піша і не размаўляе на мове свайго народа? Чаму нават у сталіцы адправіць тэлеграму на беларускай мове клопатная праблема? Чаму цяжка купіць віншавальны канверт ці карталюшку па-беларуску! Паспрабуйце ў розных установах, такіх як ЖЭС, банкі, натарыяльныя канторы, аддзяленні сувязі, райсаветы і інш. знайсці беларускамоўныя бланкі! Ці многа шыльдаў у нашых гарадах і вёсках напісана па-беларуску? Дзе ў свеце можна знайсці краіну, каб амаль ніколі не пачуць на вуліцы слова на роднай мове?

Магчыма вам падасца цікавай нфармацыя да Міжнароднага Дня Роднай мовы.

Яна па спасылцы з майго жж http://ihar-sluchak.livejournal.com/114446.html

Гэта адказы на мае запыты з прапановай даць мне адказ на беларускай мове. Даволі агрэсіўныя.

Хацелася б каб пра сапраўдны стан рэча з беларускай мовай у Беларусі даведалася як мага больш людзей.